امروزه به وضوح شاهد این هستیم که ابزار های اندازه گیری در هر شغلی و در هر صنعتی از صنایع سبک گرفته تا صنایع سنگین به طور مداوم مورد استفاده قرار می گیرند و بی‌شک بدون آنها شاهد کیفیت در خروجی کار نخواهیم بود و به نوعی بدون آنها چرخ صنعت لنگ میزند. این ابزار اندازه‌گیری می‌تواند یک میکرومتر با دقت 0.001 میلیمتر و یا یک متر نواری معمولی با دقتی بسیار کمتر باشد. در این بخش قصد داریم تا با بررسی برخی از ابزار‌های اندازه‌گیری رایج در حرفه‌های مختلف با کاربرد آنها بیشتر آشنا شویم.
انواع ابزار های اندازه گیری
کولیس
کولیس نوعی ابزار اندازه‌گیری با دقت بالاست که استفاده از آن در صنایع مختلف بسیار رایج است. کولیس ها دارای فک هایی هستند که امکان اندازه‌گیری ابعاد مختلف اجسام مانند طول، ضخامت، قطر داخلی و خارجی و عمق را فراهم می‌کنند. به طور کلی کولیس ها از نظر نوع خواندن به سه نوع ساده، دیجیتال و ساعتی تقسیم می‌شوند. در نمونه های دیجیتال اندازه به دست آمده به راحتی توسط صفحه نمایشگر قابل خواندن خواهد بود. در کولیس های ساعتی همان طور که از نام آن هم مشخص است صفحه نشانگر همانند ساعت است و توسط یک عقربه به طور دقیق مقدار اندازه‌گیری شده و همچنین تغییرات را به خوبی نمایش می‌دهد. اما خواندن مقدار اندازه گیری شده در کولیس های ساده مقداری پیچیده‌تر از دو نوع قبلی است. برای آشنایی با چگونگی اندازه گیری با کولیس های ساده می‌توانید به آموزش نحوه اندازه گیری با کولیس مراجعه کنید. یکی از دلایل اصلی استفاده از کولیس ها دقت بالای آنها است که تا حد زیادی به نوع و همچنین شرکت سازنده آن بستگی دارد. دقت اندازه گیری کولیس های ساده از تقسیم یک بر تعداد تقسیمات ورنیه به دست می‌آید. کولیس های رایج معمولا تا 0.01 میلیمتر دقت اندازه گیری دارند.
میکرومتر
نوعی دیگر از ابزار‌های اندازه‌گیری دقیق میکرومتر ها هستند که از دقت بسیار بالایی در اندازه‌گیری برخوردار هستند و به همین دلیل در مواقعی که دقت کولیس پاسخگو نباشد از میکرو متر استفاده می‌شود. البته نکته مهم درباره میکرومتر ها محدود بودن بازه اندازه‌گیری آنهاست و معمولا محدوده اندازه‌گیری آنها به صورت پلکانی و با بازه‌های 25 میلیمتری ( در میکرومتر های میلیمتری) است. به طور مثال اگر قصد اندازه‌گیری دقیق قطر میله‌ای را دارید که قطر حدودی آن 60 میلیمتر است باید از میکرومتری با بازه اندازه‌گیری 50 تا 75 میلیمتر استفاده کنید. دقت میکرومتر ها معمولا به 0.001 میلیمتر می‌رسد. همانند کولیس ها، میکرومتر ها نیز دارای نوع ساده و دیجیتال هستند که در نوع دیجیتال اندازه به دست آمده به راحتی از روی صفحه نمایشگر قابل مشاهده خواهد بود اما نوع ساده روش خاص خود را برای خواندن مقدار به دست آمده دارد.
ساعت اندیکاتور
یکی دیگر از ابزار اندازه گیری بسیار دقیق در صنعت ساعت اندیکاتور است. این ابزار بسیار کارآمد که در ظاهر شباهت زیادی به ساعت های عقربه‌ای دارد، برای اندازه‌گیری با دقت بسیار بالا و البته بازه محدود مورد استفاده قرار میگیرند. از ساعت اندیکاتور می‌توان برای تشخیص میزان لنگی یک محور، اندازه گیری ناهمواری سطوح، کالیبره کردن مکانیزم های گوناگون و... استفاده کرد. ساعت ها دارای میله‌ای هستند با داشتن سر کروی شکل و صیقلی در تماس با جسم مورد نظر قرار میگیرند و با حرکت خود به سمت بالا و پایین، تغییرات را به مکانیزم درون ساعت منتقل می کنند تا این تغییرات به طور دقیق و مدرج بر روی صفحه آن قابل مشاهده و در نتیجه قابل اندازه‌گیری باشد.
ساعت اندیکاتور از نظر نوع صفحه نمایشگر به دو نوع دیجیتال و عقربه‌ای تقسیم می‌شوند. که در نوع دیجیتال همانند سایر ابزار ها اندازه به دست آمده از صفحه نمایشگر قابل مشاهده خواهد بود و در نوع عقربه‌ای مقدار اندازه‌گیری شده توسط عقربه نمایش داده می‌شود. مزیت ساعت اندیکاتور عقربه‌ای به نوع دیجیتال آن محسوس تر بودن تغییرات است که در تشخیص میزان لنگی محور ها بسیار مفید خواهد بود. دقت اندازه گیری ساعت ها معمولا بین 0.01 تا 0.001 میلیمتر است که وابسته به نوع ساعت و شرکت سازنده آن خواهد بود. برای مطالعه بیشتر درباره ساعت اندیکاتور به کاربرد ساعت اندیکاتور و آموزش استفاده از آن مراجعه کنید.
متر
متر ها از دیگر ابزار‌های اندازه‌گیری بسیار پر کاربرد در صنایع مختلف هستند. برخلاف ابزار‌هایی مانند کولیس و میکرو متر، متر ها دقت بسیار بالایی ندارند اما می‌توانند بازه‌های بسیار بیشتری را اندازه‌گیری کنند که در مقایسه با محدوده اندازه‌گیری که دارند، دقت قابل قبول است. به طور کلی متر ها بر اساس نوع اندازه‌گیری به دو نوع ساده و لیزری تقسیم می‌شوند. در نوع لیزری اندازه‌گیری توسط پرتو لیزر و بازتاب آن صورت میگیرد و نمایش آن نیز توسط یک صفحه نمایشگر دیجیتال صورت میگیرد. نوع دیگر متر ها که به صورت نواری هستند نسبت به نوع لیزری متداول‌تر بوده و قیمت بسیار پایین‌تری دارند. متر‌های نواری یا دستی را می‌توانید در کارگاه‌های نجاری و آهنگری، بسیاری از فروشگاه ها و یا حتی منازل مشاهده کنید. این متر ها بازه‌های اندازه‌گیری مختلفی مثل بازه‌های 2 متری، 3 متری، 5 متری و بیشتر را دارند. نحوه اندازه‌گیری با متر ها نیز بسیار ساده است. برای این کار کافیست تا سر متر را در ابتدای محل مورد نظر برای اندازه گیری قرار دهید و سپس از طریق درجه بندی روی متر اندازه جسم را به دست آورید. قبل از خواندن مقدار اندازه‌گیری شده از انطباق کامل متر بر جسم مورد نظر مطمئن شوید تا خطای اندازه‌گیری به کمترین مقدار ممکن برسد.
زاویه سنج
زاویه سنج ابزاری برای اندازه‌گیری زوایای مختلف اجسام است که از کاربرد بسیاری در مشاغل گوناگون برخوردار است. یکی از این کاربرد‌ها تعیین زاویه برش به خصوص در فارسی بر کردن پروفیل ها است. زاویه سنج ها دارای دو نوع ساده و دیجیتال هستند. زاویه سنج ساده از یک نقاله و یک خط کش متصل به هم ساخته می‌شود که با قرار دادن جسم مورد نظر بین این دو، زاویه به دست آمده بر روی نقاله قابل مشاهده خواهد بود. در نوع دیجیتال دو خط‌کش از طریق یک مفصل به یکدیگر متصل شده‌اند که توسط یک نمایشگر دیجیتال زاویه بین این دو خط کش به راحتی قابل خواندن خواهد بود.
گونیا
آخرین ابزار اندازه‌گیری که در این بخش قصد آشنایی با آن را داریم گونیا است. گونیا نوعی ابزار اندازه گیری ثابت است که برای اندازه گیری و تعیین زاویه 90 درجه و عمود بودن دو قطعه بر یکدیگر مورد استفاده قرار میگیرد. گونیا ها با دقت‌های مختلف و در ابعاد گوناگونی تولید می‌شوند. گونیا نجاری، گونیا مویی و گونیا مرکب نمونه هایی از انواع پر کاربرد در صنعت هستند. گونیا مویی دقیق ترین نوع گونیا ها به شمار می‌رود که با دقت بسیار بالا و از جنس فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند و در مشاغلی همچون تراشکاری که به دقت بالایی نیاز است مورد استفاده قرار میگیرند. گونیا های نجاری دارای ابعاد بزرگتری نسبت به گونیا های مویی هستند اما دقت کمتری دارند و از یک پایه و یک خط کش تشکیل شده‌اند. گونیا مرکب یا گونیا سه تکه نوعی ابزار اندازه گیری بسیار پر کاربرد است که علاوه بر گونیا از آن می‌توان به عنوان خط‌کش، زاویه سنج، مرکز یاب و تراز استفاده کرد.
