آموزش نحوه اندازه گیری با کولیس

کولیس چیست؟

در ابتدا بیایید تا کمی بیشتر با کولیس‌ ها آشنا شویم و ببینیم که اصلا کولیس چیست؟ کولیس نوعی ابزار اندازه گیری دقیق است که از کاربرد بسیار بالایی در صنایع گوناگون برخوردار است. کولیس‌ها به سه نوع ساده، ساعتی و دیجیتال تقسیم می‌شوند که بر اساس نیاز و کاربرد هایشان انتخاب می‌شوند. کولیس به انگلیسی caliper یا vernier caliper شناخته می شود. دقت اندازه‌گیری کولیس از تقسیم کردن یک درجه خط کش به تعداد تقسیمات ورنیه به دست می‌آید و کولیس های به کار رفته در صنعت تا 0.01 میلی متر دقت دارند که برای دستیابی به دقت بالا تر در اندازه گیری‌ها باید از میکرو‌متر یا ریزسنج استفاده کرد. کولیس‌ها معمولا از جنس فولاد ضد‌زنگ ساخته می‌شوند تا ضمن استحکام مناسب بتوانند در محیط‌های کاری مختلف نیز مورد استفاده قرار بگیرند. خط کش و فک ثابت، ورنیه، پیچ ثابت کننده ورنیه و شاخص عمق سنج اجزای کولیس به شمار می روند.

کاربرد کولیس

کولیس ها برای اندازه‌گیری ابعاد اجسام مختلف مانند طول، ضخامت، قطر داخلی و خارجی و عمق با دقت بسیار بالا و در بازه‌ی محدود هستند که در اکثر صنایع از اهمیت بالایی برخوردار اند. از آنجایی که توسط ابزار‌هایی مانند متر نمی‌توان به دقت بالا دست یافت، نیاز به وسیله‌ای خواهیم داشت که نیاز ما را در اندازه‌گیری‌های دقیق بر‌طرف کند. در اینجاست که به کاربرد این ابزار بسیار کار آمد پی می‌بریم. جدا از دقت بالا، داشتن فک‌های مختلف در کولیس‌ها امکان اندازه‌گیری های مختلف را فراهم می‌کند.

آموزش نحوه اندازه گیری با کولیس ساده

نحوه کار با کولیس کاری بسیار ساده و در عین حال بسیار مهم است چرا که در صورت اشتباه در اندازه‌گیری ممکن است مشکلات بسیاری به‌وجود بیایید. 

قبل از اینکه اندازه‌گیری را آغاز کنید، ابتدا دهانه کولیس را به طور کامل ببندید تا مطمئن شوید که دو فک به طور دقیق بر روی یکدیگر منطبق هستند و شکافی بین آنها وجود ندارد. سپس قطعه‌ی مورد نظر را به طور دقیق بین فک‌های کولیس قرار داده و از تماس آنها با قطعه‌ی مورد نظر مطمئن شوید. اکنون پیچ ثابت کننده فک را سفت کنید تا اندازه تغییر نکند. سپس به سراغ خواندن کولیس بروید.

نکته ی بسیار مهم در اندازه گیری با کولیس، دانستن میزان دقت ان است که به راحتی قابل محاسبه است. برای این کار کافیست تا 1 را بر تعداد تقسیمات ورنیه تقسیم کنید. برای مثال اگر ورنیه کولیس شما به 50 قسمت تقسیم شده، دقت آن 0.02 میلیمتر خواهد بود.

در دو شکل زیر ورنیه کولیس ها دارای 20 قسمت است که نشان دهنده دقت 0.05 میلیمتر است.

ابتدا عددی را که خط صفر قسمت متحرک نشان می‌دهد را بخوانید و آن را به خاطر بسپارید و یا یادداشت کنید. برای مثال در تصویر زیر، کولیس عدد 22 را نشان می‌دهد. این عدد، عدد اصلی است.

حال برای به‌دست آوردن قسمت اعشاری، با دقت خط‌های قسمت متحرک و خط‌کش اصلی را برسی کنید تا خطی از قسمت متحرک را که برخطی از خط کش اصلی به طور کامل منطبق هست پیدا کنید.

اکنون باید این عدد را در میزان دقت کولیس که در اینجا 0.05 میلیمتر است ضرب کنید. اگر چه در تصویر زیر عدد 6 را مشاهده می کنید، اما اگر کمی دقت کنید متوجه می شوید که ورنیه به صورت یکی در میان عدد گذاری شده است پس باید عدد 6 را در 2 ضرب کنید و پس از آن عدد 12 را در 0.05 که همان میزان دقت کولیس است ضرب کنید.

اکنون عدد به دست آمده را با عدد اصلی جمع کنید. حاصل اندازه نهایی خواهد بود.

اگر چه ممکن است این فرایند کمی وقت گیر به نظر برسد، اما پس از چند بار کار با کولیس به راحتی و با یک نگاه متوجه اندازه دقیق خواهید شد.

فرآیند اندازه‌گیری قطر داخلی قطعات نیز به همین شکل است با این تفاوت که در اندازه گیری قطر داخلی باید فک های مخصوص را درون دهانه قطعه مورد نظر قرار داده و به همین ترتیب اندازه‌گیری را انجام دهید.

در این قسمت نمونه دیگری از روش کار با کولیس را مشاهده می‌کنید.

نحوه اندازه گیری با کولیس های دیجیتال بسیار آسان بوده و نیازی به مهارت خاصی نخواهید داشت. برای این کار ابتدا فک های کولیس را بسته و از انطباق کامل آنها مطمئن شوید. سپس کولیس را روشن کنید و یا اگر از قبل روشن بود، حتما آنرا صفر کنید. اکنون دهانه را باز کنید و قطعه را بین فک ها قرار دهید و اندازه به دست آمده روی نمایشگر را بخوانید. قبل از شروع اندازه گیری واحد اندازه گیری را چک کنید.

آشنایی با کولیس های موجود در بازار

امروزه با تنوع بسیار زیاد کولیس ها در بازار مواجه هستیم که این تنوع شامل برند، کیفیت، قیمت و... است.

اگر نگاهی به بازار بیاندازید، با بررسی قیمت ها می توانید مشاهده کنید که این تنوع از چند صد هزار تومان تا چندین میلیون تومان وجود دارد.

قبل از خرید کولیس حتما نوع کاربرد مورد انتظار خود را مد نظر قرار دهید. مثلا اگر دقت مورد نیاز شما در حد دهم میلیمتر است توصیه می شود به سراغ خرید کولیس ارزان بروید. اگر با اندازه گیری و خواندن کولیس های ساده مشکل دارید اما قصد پرداخت هزینه های بالا را ندارید، خرید کولیس دیجیتال ارزان می تواند نیاز شما را بر طرف کند.

این کولیس ها دارای تنوع بسیار زیاد در بازه اندازه گیری و یا نوع اندازه گیری شان هستند. 

اما اگر در کار خود به دقت بالایی مثل صدم میلیمتر نیاز دارید باید به سراغ کولیس های رده بالا و از برند های معتبر بروید.

از معروف ترین برند های کولیس در بازار ایران می توان به میتوتویو، اینسایز، آسیمتو و آکاد اشاره کرد.