در دنیای ماشینکاری و فلزکاری، ابزارها و تجهیزات متنوعی برای ساخت و تولید قطعات دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از این ابزارهای حیاتی، سیستم‌های گیره‌بندی هستند که وظیفه نگهداری قطعه کار را در حین فرآیندهای ماشینکاری بر عهده دارند.
دو نوع اصلی از این گیره‌ها، سه نظام و چهار نظام هستند. در حالی که سه نظام برای قطعات استوانه‌ای و متقارن مناسب است، چهار نظام برای قطعات نامنظم، نامتقارن و کاربردهایی که نیاز به تنظیم دقیق دارند، طراحی شده است. در این مقاله، به بررسی جامع “چهار نظام” می‌پردازیم و به ساختار، کاربردها، مزایا، و تفاوت‌های آن با سه نظام خواهیم پرداخت.
معرفی اجزای اصلی تشکیل دهنده دستگاه تراش
برای درک بهتر نقش چهار نظام، ابتدا به اجزای اصلی دستگاه تراش اشاره می‌کنیم:
- ریل: مسیر حرکت ابزار تراش.
- موتور الکتریکی: تامین کننده نیروی محرکه دستگاه.
- گیربکس اصلی: تنظیم کننده سرعت چرخش محور اصلی.
- محور اصلی: محور چرخشی که قطعه کار به آن متصل می‌شود.
- سه نظام یا چهار نظام: ابزاری برای گیره‌بندی و نگه داشتن قطعه کار.
- جعبه دنده پیشروی: تنظیم کننده سرعت پیشروی ابزار تراش.
- قوطی حرکت: سیستم انتقال حرکت به ابزار تراش.
- دستگاه مرغک: پشتیبانی از قطعات بلند.
- سیستم خنک‌کننده: کاهش حرارت ناشی از فرآیند تراشکاری.
- تابلو برق: کنترل کننده عملکرد الکتریکی دستگاه.
- کلیدهای راه‌اندازی دستگاه: فعال کننده و غیرفعال کننده دستگاه.
- اهرم کلاچ: کنترل کننده اتصال و جداسازی موتور از دستگاه.
ساختار و عملکرد چهار نظام
چهار نظام یک سیستم گیره‌بندی است که دارای چهار فک متحرک است. برخلاف سه نظام که فک‌ها به صورت هماهنگ حرکت می‌کنند، در چهار نظام هر فک به طور مستقل قابل تنظیم است. این ویژگی به کاربر اجازه می‌دهد تا قطعات نامتقارن، نامنظم، گرد و یا شش ضلعی را به صورت محکم و ایمن نگه دارد.
این استقلال در تنظیم فک‌ها همچنین امکان قرار دادن قطعه کار خارج از مرکز دستگاه را فراهم میکند، که در برخی کاربردهای خاص بسیار مفید است.
کاربردهای اصلی چهار نظام
از چهار نظام برای نگهداری قطعه کارهایی که شکل ناموزون دارند استفاده می شود، قابلیت تنظیم مستقل هر کدام از دندانه ها امکان گیره بندی قطعه کارهای مختلف را فراهم می کند.
همچنین در صورتی که تصمیم بر این باشد که ماشینکاریِ مرکز قطعه هدف اصلی نباشد، چهار نظام با وجود دندانه هایی با قابلیت تنظیم مستقل این امکان را فراهم میکند.
مزایای چهار نظام
- قابلیت نگهداری قطعات نامتقارن: این مهم‌ترین مزیت چهار نظام است که آن را برای کاربردهای خاص بسیار ارزشمند میکند.
- تنظیم دقیق: تنظیم مستقل فک‌ها به کاربر امکان می‌دهد قطعه کار را با دقت بیشتری در جای خود قرار دهد.
- قدرت گیرایی بالا: به دلیل ساختار محکم، چهار نظام قدرت گیرایی بالاتری نسبت به سه نظام دارد.
- امکان ماشینکاری خارج از مرکز: امکان تنظیم قطعه کار خارج از محور مرکزی، قابلیت مانور بیشتری به اپراتور می‌دهد.
- مناسب برای قطعات سنگین: چهار نظام به خوبی از پس نگهداری قطعات سنگین برمی‌آید.
- مناسب برای برش های محوری: چهار نظام برش های محوری دقیق تری نسبت به سه نظام ایجاد میکند.
معایب چهار نظام
- پیچیدگی تنظیم: تنظیم چهار فک به صورت مستقل نیاز به دقت و زمان بیشتری دارد.
- مناسب نبودن برای قطعات متقارن: در بسیاری از موارد، سه نظام برای قطعات متقارن کاربردی‌تر و سریع‌تر است.
- نیاز به مهارت بیشتر: برای کار با چهار نظام به دلیل تنظیمات مستقل فک ها به مهارت و دقت بیشتری نسبت به سه نظام نیاز است.
جنس بدنه و ابعاد چهار نظام
بیشتر چهار نظام‌ها از چدن ساخته می‌شوند که مقاومت مناسبی را ارائه می‌دهد. با این حال، برای کاربردهای دقیق‌تر و سرعت‌های بالاتر، چهار نظام‌های فولادی آهنگری شده نیز وجود دارند.
ابعاد چهار نظام‌ها بر اساس قطر گیره‌بندی آن‌ها استاندارد شده است، که معمولاً شامل اندازه‌های 3 اینچ (80mm)، 4 اینچ (100mm)، 5 اینچ (125mm) و 6 اینچ (160mm) است.
برخی برند های تولید کننده چهار نظام
- سانو
- لنگر
- بایسون
- TOS
- VERTEX
به نظر شما چهار نظام چه مزایایی نسبت به سایر ابزارها دارد؟