گیربکس حلزونی نوع خاصی از گیربکس‌ها می‌باشد که در خودروها، مکانیزم فرمان خودرو، بالابر یا آسانسور، نورد، تسمه نقاله و ... کاربرد دارد.
این گیربکس از یک ماردون و چرخ دنده حلزونی تشکیل شده، همچنین به شیوه‌های متفاوتی قابل نصب روی ماشین‌های مختلف است و کاربردهای فراوانی در صنعت دارد. برای نصب آسان این نوع گیربکس لوازم جانبی زیادی از قبیل انواع مختلف فلنج، شفت و ... در دسترس است. اگر قصد انتخاب و خرید گیربکس حلزونی را دارید بهتر است ابتدا این مطلب را مطالعه کنید تا با مشخصات یک گیربکس حلزونی مناسب آشنا شوید.
یک گیربکس حلزونی شامل دو بخش (المان) می باشد.
1- المان ایجاد حرکت ← ماردون
2- المان دریافت حرکت ← چرخ دنده مورب
المان ایجاد حرکت (پیچ) ماردون نامیده میشود، و المان دریافت حرکت (چرخ دنده مورب) چرخ دنده یا چرخ حلزونی نام دارد.
ماردون
مکانیزم گیربکس حلزونی
چرخدنده حلزونی به طور معمول برای انتقال قدرت بین دو شفت غیر موازی و بدون تقاطع استفاده میشود.
چرخ دنده حلزونی چگونه کار می‌کند؟
انیمیشن زیر نحوه کارکرد یک چرخ دنده حلزونی را نشان می دهد.
مکانیزم عملکرد گیربکس حلزونی
ماردون به طور پیوسته در حال چرخش و به حرکت در آوردن چرخدنده می باشد (که با آن یکپارچه شده است). ماردون و چرخدنده به صورت تماسی به یکدیگر متصل اند.
در گیربکس حلزونی، قدرت از طریق ماردون به چرخدنده منتقل می شود. انتقال قدرت به صورت انتقال برعکس از چرخ دنده به ماردون امکان پذیر نیست. این پدیده خود قفل کن نام دارد. این مساله در کاربردهای زیادی از جمله آسانسور و ... مفید است.
نسبت سرعت با توجه به تعداد دندانه‌های چرخ دنده و نوع ماردون(تک راهی یا چند راهی بودن) تعیین میشود. همچنین مقدار انتقال قدرت با کاهش نسبت دور افزایش می‌یابد.
گیربکس حلزونی را می توان برای اعمال نسبت تبدیل های کاهشی زیاد و افزایش مقدار زیاد گشتاور به کار برد.
مزایای گیربکس حلزونی:
1- کارکرد نرم و کم صدا
2- دارای خاصیت خود قفل کن
3- اشغال فضای کم
4- مقرون به صرفه
5- برای کاهش سرعت و افزایش گشتاور به کار می‌روند
6- حالات نصب متنوع
7- بازه وسیع انتخاب نسبت تبدیل دور، از 5 تا 100 برای گیربکس‌های یک مرحله‌ای
معایب گیربکس حلزونی:
1- دارای افت انتقال قدرت زیاد و بهره وری پائین در انتقال قدرت (راندمان پائین حدود 65%)
2- تولید گرمای زیاد
کاربردهای گیربکس حلزونی:
مکانیزم گیربکس حلزونی در این موارد استفاده می شود:
1- مکانیزم کنترل درب
2- جرثقیل‌ها
3- مکانیزم فرمان خودرو
4- بالابر‌ها
5- کانوایر یا تسمه نقاله‌ها
6- پرس فشاری
و...