هر شخص حداقل یکبار لحیمکاری را در طول دوران آموزش یا به مقتضای نیاز انجام داده یا مشاهده نموده است. حوزه‌ی لحیمکاری بسیار حوزه پرکاربردی است که در هر حرفه‌ای مخصوصاً در صنعت، می‌تواند تأثیرگذار باشد. استفاده از لحیمکاری برای اتصال قطعات فلز به یکدیگر، یکی از پرکاربردترین روش‌ها، مخصوصا در اتصالات مربوط به بردهای گوشی، کامپیوتر و رباتیک است.
یکی از سوالاتی که دائماً کاربران در این حوزه با آن مواجه می‌شوند در خصوص چگونگی رسیدن به اتصالی پایدارتر و تمیزتر و در عین حال با راحل آسانتر و سریعتر، است.
یکی از مهمترین ابزارهای کمک به حل این مشکلات، استفاده از روغن لحیم مناسب است.
لحیمکاری
لحیمکاری عملی است که در ضمن آن دویا سه قطعه‌ی فلزی را که قابلیت لحیمکاری دارند، به یکدیگر بچسبانیم(متصل کنیم). با استفاده از هویه که دستگاهی برای لحیمکاری است، سیم لحیم فلزی مربوطه را به کمک هویه گرم می‌کنیم. بعد از گرم کردن سیم لحیم ذوب شده و به محل اتصال دو فلز خواهد چسبید و بلافاصله عمل سرد شدن صورت گرفته و دو فلز مورد نظر به هم متصل می‌شوند. لحیمکاری صحیح باعث می‌شود که دو فلز اتصال یافته به آسانی از یکدیگر جدا نشوند و اتصال محکمی صورت گرفته باشد. میزان اهمیت روش‌هایی که به پایداری این اتصال کمک می‌کند قابل چشم پوشی نیست.
همانطور که میدانید برای فرآیند لحیمکاری علاوه بر دستگاه هویه به وسایل دیگری مانند: سیم لحیم، روغن لحیم و پایه هویه مورد نیاز است.
سیم لحیم: سیم لحیم به طور معمول آلیاژی از قلع و سرب است - که سرب موجود کار لحیمکاری را اندکی آسانتر می‌کند - که در انواع مختلف ساخته می‌شود. روی قرقره سیم لحیم دو عدد دیده می‌شود که این اعداد نشان دهنده‌ی درصد قلع و سرب موجود در سیم است. در بعضی از سیم‌های قلع درصد کمی هم روغن Flux (نوعی روغن لحیم) وجود دارد که کار را برای لحیمکاری آسانتر می‌کند.
پایه‌ی هویه: برای استقرار هویه‌ای که بسیار داغ شده است بسیار ضروری است تا از خطر آتش سوزی جلوگیری به عمل آورد.
روغن لحیم چیست؟
روغن لحیم روغنی است که در حرفه‌ی لحیمکاری به شدت مورد نیاز است و عملا بدون آن کار لحیم به درستی قابل اجرا نیست. این روغن انواع مختلفی دارد که ترکیبات تقریبا یکسانی را شامل می‌شوند. سه حالت از روغن لحیم وجود دارد که در لحیمکاری استفاده می‌شود؛ روغن لحیم جامد یا غلیظ(که در دمای بسیار پایین ایجاد می‌شود)، روغن لحیم نیمه مایع یا نیمه غلیظ، روغن لحیم مایع یا رقیق( که استفاده از آن بسیار آسانتر است). این روغن لحیم از ترکیب دو یا سه نوع روغن ساخته می‌شود تا از حالت مایع خارج شود. این روغن باید ترکیباتی داشته باشد که به رسانایی روغن کمک کند و هنگام لحیم به مانعی برای اتصال فلزات تبدیل نشود. بنابر این روغن لحیم از موادی به نام کالیفون یا کلوفون ساخته شده که نوعی حلال بوده که مواد زائد و اکسیژن را در خود حل کرده و بعد از سرد شدن محل لحیمکاری، بی‌اثر می‌شود و باقی‌مانده آن روی برد، مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
کاربرد روغن لحیم در فرآیند لحیمکاری
روغن لحیم رطوبت برد را افزایش داده و با حفظ گرما، باعث شکل مناسب لحیم می‌شود؛ سطح برد را روان می‌کند. از به وجود آمدن توپ یا گوی‌های لحیم جلوگیری می‌کند و لحیمکاری با کیفیت بهتری انجام می‌شود. از دیگر کاربردهای اساسی آن تمیز کردن سطح نوک هویه است. روغن لحیم در حالت ذوب شده یا مایع برای استفاده آسانتر است. از دیگر کاربردهای روغن لحیم پاک کردن مدار از گرد و غبار و چربی و دیگر آلوگی‌ها است، تا هنگامی که سیم لحیم ذوب می‌شود و اتصال صورت می‌گیرد محل لحیم شده براق و تمیز باشد. با نزدیک شدن نوک هویه به محل اتصال، روغن لحیم کنار می‌رود و لحیم صحیحی انجام می‌شود. همچنین با حل کردن اکسیژن به وجود آمده در محل اتصال، که در اثر گرمای ایجاد شده است، عمل اکسید زدایی را انجام داده و این به ماندگاری و مقاومت اتصال کمک شایانی می‌کند.
یکی از ویژگی‌های روغن لحیم نیمه غلیظ خوب نقطه ذوب پایین آن است، چون با سریعتر ذوب شدن نفوذپذیری بیشتری به وجود می‌آورد. قدرت نفوذ روغن لحیم باعث استحکام بیشتر محل اتصال می‌شود.
روغن Flux یکی از پرکاربردترین روغن‌های لحیم موجود است که ترکیبات این روغن پایه‌ای از رزین را دارا است؛ مانند: رزین‌ها، حلال‌ها، فعال کننده‌ها یا همان رساناها، پودر لحیم و مانند آن را شامل می‌شود. در اکثر مواقع از Fluxهای رزینی استفاده می‌شود که به چسبندگی و رسانایی بهتر در محل اتصال دو فلز و تمیز کردن فلزات کمک می‌کند؛ اما این نکته که تمیزکردن سطح اطراف محل لحیم اندکی دشوارتر است نسبت به استفاده از Flux مایع، یک امتیاز منفی به حساب می‌آید، پس Flux مایع برای استفاده آسانتر است. مهمترین کاربرد آن حفاظت از اکسیداسیون می‌باشد؛ همچنین بهترین نقطه‌ی جوش به هنگام لحیم کاری با استفاده از روغن Flux بدست می‌آید. Flux به طور معمول در دمای نرمال حالت مایعی دارد.
تفاوت روغن لحیم و فلاکس چیست؟
تفاوت چیزی که در بازار با نام روغن لحیم شناخته می‌شود در مقایسه با آن چیزی که فلاکس نام دارد، در قابلیت‌های اضافه فلاکس است. هم روغن لحیم و هم فلاکس، هر دو، موجب اکسیدزدایی از محل تماس بین قطعات و PCB می‌شوند، همچنین با افزایش رطوبت برد، و حفظ گرما باعث ارائه شکل مناسب لحیم می‌شوند. فلاکس، علاوه بر دو موردی که ذکر شد، زمان لحیمکاری را کاهش داده است. البته باید توجه داشت که در اغلب موارد، منظور از روغن لحیم همان فلاکس است.
کاربردهای دیگر روغن لحیم
روغن لحیم علاوه بر استفاده در حرفه‌ی لحیمکاری، در هنر موسیقی نیز استفاده می‌شود؛ برای زبر کردن سطح آرشه جهت جلوگیری از لیز خوردن و کنترل بهتر نوازنده بر آرشه، وضوح بیشتر و جلوگیری از جیغ کشیدن سازهای موسیقی استفاده می‌شود.
از دیگر موارد کابرد کلیفون که در روغن لحیم موجود است، می‌توان به استفاده از این ترکیب در صنایع کاغذسازی، صنایع غذایی، رنگ و پوشش، فرآوری فلزات، مصالح ساختمانی، چاپ جوهرها، باکتری کش، چسب و مهر و موم، تجهیزات الکتریکی، صنایع شیمیایی، لاستیک مصنوعی اشاره کرد.
جایگزین روغن لحیم چیست؟ ﺧﻤﻴﺮ ﻗﻠﻊ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ مورد استفاده در لحیمکاری ﻗﻄﻌﺎﺕ SMD و ترکیبی از ﻓﻼﮐﺲ ﻭ ﭘﻮﺩﺭ ﻗﻠﻊ ﻭ ﺳﺮﺏ است. در لحیمکاری قطعات SMD با هویه هوای گرم، استفاده از سیم لحیم میسر نیست و از خمیر قلع استفاده می‌شود. در این موارد، خمیر در معرض حرارت و اشعه فروسرخ قرار گرفته، ذوب می‌شود و اتصال قطعات الکترونیکی به فیبر مدار چاپی را برقرار می‌کند.