انواع سه نظام و چهار نظام

در صنایع و مشاغلی که نیاز به ماشین‌کاری و عملیات دقیق وجود دارد، ابزارهایی نظیر سه‌نظام و چهار‌نظام نقش اساسی ایفا می‌کنند.

این ابزارها به عنوان بخشی از دستگاه‌های تراش، حفاری یا ماشین‌آلات CNC، وظیفه نگهداری قطعات کار در حین عملیات را بر عهده دارند. انتخاب بین سه‌نظام و چهار‌نظام به نوع قطعه کار، دقت مورد نیاز و نوع عملیات بستگی دارد. در ادامه، به معرفی و مقایسه انواع سه‌نظام و چهار‌نظام می‌پردازیم.

انواع سه نظام

سه‌نظام، ابزار اصلی نگهداری قطعات در دستگاه تراش است که بسته به نوع عملکرد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود:

• سه‌نظام آچارخور:
  این نوع سه‌نظام به وسیله آچار تنظیم می‌شود. برای باز و بسته کردن فک‌ها، از یک آچار استفاده می‌شود که امکان تنظیم دقیق قطعه کار را فراهم می‌کند.
• سه‌نظام اتوماتیک:
  فک‌های این سه‌نظام به‌صورت خودکار و با استفاده از مکانیزم‌های خاص (معمولاً هیدرولیکی یا الکتریکی) تنظیم می‌شوند. مناسب برای کارهای سری و با سرعت بالا است.
• سه‌نظام دستی:
  در این نوع، تنظیم فک‌ها به صورت دستی انجام می‌شود. این سه‌نظام بیشتر برای کارهای کوچک و دقیق استفاده می‌شود و انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
• سه‌نظام پنوماتیک:
  در این نوع سه‌نظام، از فشار هوا (پنوماتیک) برای حرکت فک‌ها استفاده می‌شود. این سیستم برای خطوط تولید صنعتی که سرعت و دقت اهمیت دارد، بسیار مناسب است.

انواع چهار نظام دستگاه تراش منظم

چهار‌نظام دستگاه تراش برای قطعاتی استفاده می‌شود که نیاز به تنظیم دقیق‌تر دارند. این انواع شامل موارد زیر است:

• دستگاه تراش مرکزی (Center Lathe):
  این دستگاه، رایج‌ترین نوع تراش است و برای طیف گسترده‌ای از عملیات ماشین‌کاری استفاده می‌شود. سه‌نظام یا چهار‌نظام بر روی اسپیندل مرکزی نصب می‌شود و قطعه کار به صورت محوری تراشیده می‌شود.
• دستگاه تراش دیگر (Engine Lathe):
  مشابه دستگاه تراش مرکزی است، اما امکانات بیشتری مانند سرعت‌های متنوع و قابلیت‌های پیچیده‌تر را ارائه می‌دهد.
• دستگاه تراش کناری (Turret Lathe):
  این نوع دستگاه دارای یک برجک (Turret) است که امکان نصب چندین ابزار ماشین‌کاری را فراهم می‌کند. مناسب برای کارهای تولیدی و سری است.
• دستگاه تراش CNC (CNC Lathe):
  پیشرفته‌ترین نوع دستگاه تراش است که با برنامه‌ریزی کامپیوتری کنترل می‌شود. این دستگاه قابلیت اجرای عملیات پیچیده با دقت بالا را دارد.

انواع چهار نظام دستگاه تراش نامنظم

چهار‌نظام‌های نامنظم برای قطعات با اشکال خاص یا غیرمرکزی مناسب هستند و شامل موارد زیر هستند:

• دستگاه تراش خمیده (Turret Lathe):
  این دستگاه برای تولید قطعات با زوایا یا انحنای خاص استفاده می‌شود و دارای برجکی برای نگهداری ابزارهای چندگانه است.
• دستگاه تراش پروفیلی (Profile Lathe):
  این دستگاه برای تراشیدن قطعاتی با پروفیل‌های خاص (مانند شیارها یا اشکال پیچیده) طراحی شده است.
• دستگاه تراش دوار (Rotary Lathe):
  دستگاهی است که برای تراشیدن قطعات گرد و استوانه‌ای بزرگ استفاده می‌شود و امکان چرخش قطعات سنگین را فراهم می‌کند.
• دستگاه تراش تمام خودکار (Automatic Lathe):
  این دستگاه‌ها به‌صورت کامل خودکار عمل می‌کنند و برای تولید انبوه قطعات کوچک و پیچیده استفاده می‌شوند. تراشکاری با کمترین نیاز به مداخله اپراتور انجام می‌شود.

مقایسه کلی مزایا و کاربردها

سه‌نظام و چهار‌نظام هر کدام کاربردها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب بین این دو به نوع قطعه کار، دقت مورد نیاز و حجم عملیات بستگی دارد.

در حالی که سه‌نظام برای سرعت و سهولت استفاده مناسب‌تر است، چهار‌نظام برای دقت و انعطاف‌پذیری در نگهداری قطعات خاص، برتری دارد.