نحوه تبدیل رزوه اینچی سری G به میلی‌متر | آموزش ساده و کاربردی

رزوه‌های سری G یا BSPP یکی از رایج‌ترین انواع رزوه‌های لوله‌ای در صنایع مکانیکی، هیدرولیک و پنوماتیک هستند. این رزوه‌ها بر پایهٔ استاندارد بریتانیایی Whitworth ساخته می‌شوند و زاویهٔ دندانه‌ی آن‌ها ۵۵ درجه است.  

در این مقاله گام‌به‌گام یاد می‌گیرید که چگونه از جدول استاندارد BSP برای خواندن و تبدیل رزوه‌های اینچی به میلی‌متر استفاده کنید و قطرها و گام‌ها را به درستی بخوانید. همچنین فرمول ها و روش محاسبه دستی نیز به صورت مرحله به مرحله برای تبدیل رزوه اینچی سری g به میلیمتر در ادامه به شما ارائه شده است. در پایان نیز جدول کامل اندازه ها به میلیمتر در اختیار شما قرار گرفته است.

مرحله اول: آشنایی با مفاهیم اولیه رزوه G

پیش از شروع، چند اصطلاح مهم که در جدول تبدیل رزوه اینچی سری G به میلیمتر استفاده شده اند. در جدول زیر مفاهیم پایه‌ای مانند TPI، Pitch و قطرهای مختلف رزوه (بزرگ، میان‌گام و کوچک) تعریف شده‌اند تا هنگام خواندن جدول های بعدی، به‌راحتی آن‌ها را درک کنید:

مرحله دوم : پیدا کردن مقدار (Threads per inch (TPI

هر رزوه‌ سری G در جدول دارای مقدار TPI ( تعداد دندانه‌ها در هر اینچ) است. برای تبدیل رزوه اینچی سری G به میلیمتر و محاسبه گام (Pitch) به مقدار TPI قطعه نیاز داریم. بنابراین با استفاده از جدول زیر مقدار TPI قطعه را یادداشت کنید. اگر روی قطعه‌ نوشته شده است G 1/4، به ردیف «G 1/4» جدول مراجعه کنید و مقدار TPI را بخوانید.

• برای مثال: برای  TPI = 19  ←  G 1/4

مرحله سوم: محاسبه گام (Pitch) بر حسب میلی‌متر

پس از آنکه مقدار TPI قطعه را از جدول بالا به دست آوردید، کافیست برای تبدیل به میلیمتر عدد 25.4 را بر مقدار TPI تقسیم کنید. به این ترتیب اندازه رزوه سری G را به میلیمتر به دست خواهید آورد. در فرمول زیر با تقسیم عدد 25.4 بر تعداد دندانه‌ها در هر اینچ، فاصله بین دو دندانهٔ رزوه بر حسب میلی‌متر به دست می‌آید.

• فرمول: Pitch (mm) = 25.4 ÷ TPI

• برای مثال: برای G1/4 با مقدار TPI = 19 محاسبه گام به میلیمتر به این صورت خواهد بود:  Pitch= 25.4/19 = 1.337 mm

مرحله چهارم: خواندن مقدار از جدول Major Diameter D 

در این مرحله، باید Major Diameter را از جدول پیدا کنیم. قطر بزرگ رزوه (D) نشان‌دهنده بیشترین قطر در دندانه‌های بیرونی رزوه است. این مقدار در طراحی و ساخت اهمیت زیادی دارد، زیرا تعیین‌کننده قطر واقعی لوله یا اتصالات در رزوه‌های سری G است. در جدول زیر، مقدار D برای هر اندازه آورده شده است:

• برای مثال:  G1/4: D = 13.157 mm

مرحله پنجم: محاسبه قطر میان‌گام Pitch Diameter D2

قطر میان‌گام (D2) قطر فرضی است که در آن ضخامت دندانه و فاصله‌ی بین دندانه‌ها با هم برابر می‌شود. این مقدار در زمان طراحی یا ساخت قالب رزوه اهمیت دارد. برای محاسبه قطر کوچک رزوه نر  (Minor Diameter) به میلی متر از فرمول زیر استفاده کنید:

• فرمول: D2 = D − (0.64033) × Pitch

• برای مثال:  G1/4 که D = 13.157 mm و Pitch = 1.337 mm داریم: d3=13.157−(1.28066×1.337)=13.157−1.711=11.445

مرحله ششم: محاسبه Minor Diameter d3

در این مرحله می‌خواهیم قطر داخلی رزوه را پیدا کنیم؛ یعنی کوچک‌ترین قطری که بین دندانه‌ها قرار دارد. این مقدار برای طراحی قطعات نر و ماده بسیار مهم است، زیرا میزان درگیری واقعی رزوه‌ها را نشان می‌دهد.

برای محاسبه، از رابطه‌ی زیر استفاده کنید که بر پایه‌ی اندازه قطر بزرگ (D) و گام رزوه (Pitch) است. قطر کوچک رزوه (d3) در واقع قطر داخلی دندانه به میلیمتر است و به کمک فرمول زیر به دست می‌آید:

• فرمول: D2 = D − (0.64033 × Pitch)

• برای مثال: برای G1/4 که D = 13.157 mm و Pitch = 1.337 mm داریم: d3=13.157−(1.28066×1.337)=13.157−1.711=11.445

مرحله هفتم: محاسبه Thread Height H1

در این بخش، ارتفاع واقعی دندانه رزوه را به دست می‌آوریم؛ یعنی فاصله عمودی بین بالاترین و پایین‌ترین نقطه‌ی رزوه. این ارتفاع یکی از مشخصه‌های اصلی در استاندارد Whitworth است و روی استحکام و درگیری رزوه تاثیر مستقیم دارد. برای محاسبه ارتفاع موثر دندانه (Thread Height) از رابطه زیر استفاده کنید:

• فرمول: H1=0.64033×Pitch

• برای مثال: برای G1/4 که Pitch = 1.337 mm داریم: H1=0.64033×1.337=0.856 mm

جدول کامل تبدیل رزوه اینچی سری G به میلیمتر

در جدول زیر تمام اندازه‌های اصلی رزوه‌های سری G از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین سایز آورده شده‌اند. این جدول شامل مقدار TPI، گام (Pitch)، قطر بزرگ (D)، قطر میان‌گام (D2)، قطر کوچک (d3) و ارتفاع دندانه (H1)به میلیمتر است و مرجع اصلی برای محاسبات طراحی یا کنترل کیفی محسوب می‌شود:

نکات مهم در استفاده از اندازه ها در طراحی و ساخت

در مجموع، جدول بالا راهنمایی کامل برای انتخاب و کنترل رزوه‌های موازی بریتیش (BSPP) است. با استفاده از مقادیر قطر بزرگ، کوچک و گام رزوه، می‌توان رزوه‌های دقیق و سازگار با استاندارد Whitworth طراحی کرد. 

آشنایی با این مشخصات نه‌تنها در ساخت قطعات مکانیکی و اتصالات لوله‌ای اهمیت دارد، بلکه هنگام انتخاب ابزار قلاویز یا گیج نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. 

پیش از پایان، به چند نکته کلیدی دقت کنید که در زمان طراحی یا کنترل رزوه‌های سری G با این اندازه ها اهمیت زیادی دارند:

1. اندازهٔ اسمی قطعه (مثل 1/2") قطر واقعی آن نیست، همیشه از مقدار میلی‌متری ستون D استفاده کنید.

2. زاویه دندانه در رزوه‌های G برابر ۵۵° است (نه ۶۰° مثل NPT).

3. BSPP Parallel و BSPT Tapered را اشتباه نگیرید؛ دومی مخروطی است.

4. در طراحی با نرم‌افزار CAD، گام را به میلی‌متر وارد کنید تا رزوه دقیق رسم شود.

5. برای کنترل رزوه، از گیج‌های BSPP استفاده کنید، نه NPT یا ISO Metric.

در صورتی که نسبت به انتخاب اندازه مناسب رزوه اطمینان کافی ندارید، میتوانید از در قسمت دیدگاه ها پاسخ سوال خود را دریافت کنید.